03/20/2023

Plan Nawożenia określa optymalne ilości podstawowych składników pokarmowych, które należy dostarczyć uprawianym roślinom aby zapewnić im odpowiednie warunki do rozwoju. Rzetelne opracowanie Planu wymaga zarówno określenia potrzeb pokarmowych danej uprawy, jak również oszacowania ilości aktualnie dostępnych w danym środowisku glebowym składników odżywczych. Platforma SatAgro oferuje proste narzędzie umożliwiające opracowanie Planów nawożenia oraz wspiera gospodarstwa rolne w ich realizacji.

Zaimplementowane Plany Nawożenia są kompatybilne z wymogami Ekoschematu „Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi”, i jednocześnie umożliwiają uwzględnienie przestrzennej zmienności łanu oraz jego siedliska, zgodnie z zasadami rolnictwa precyzyjnego. Pozwala to dodatkowo poprawić rentowność produkcji oraz ograniczyć negatywne skutki środowiskowe stosowania nawozów.

Moduł Plan nawożenia implementuje szereg obowiązujących aktów prawnych i standardów, m. in. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 stycznia 2023 r. w sprawie „Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu” i publikację Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie, oddziału w Radomiu  „Dobre praktyki rolnicze w nawożeniu użytków rolnych” (praca zbiorowa pod redakcją Janusza Igrasa, 2013 r.).

Zgodnie z wytycznymi Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa dotyczącymi płatności bezpośrednich i przejściowego wsparcia krajowego, plany nawożenia określające dawki składników pokarmowych (N, P, K i Mg oraz potrzeby wapnowania) mogą być opracowane na piśmie, przy użyciu narzędzia INTER-NAW, lub innego narzędzia służącego opracowaniu planu nawozowego.

Wstępne wymagania

Szereg parametrów Planu Nawożenia może zostać automatycznie uzupełnionych przez platformę SatAgro, zgodnie z wymogami ekoschematu. Aby tak się stało, przez utworzeniem Planu należy wprowadzić następujące informacje:

• historia upraw i plonowania (dwa lata wstecz, lub rok, w zależności czy w gospodarstwie stosowane jest nawożenie naturalne, czy nie), wraz z uprawami międzyplonowymi;
• bieżąca struktura zasiewów, wraz z oczekiwanym plonem;
• zabiegi nawożenia naturalnego rośliny przedplonowej – dwa lata wstecz;
• wyniki badań gleby (fosfor, potas, magnez, pH oraz opcjonalnie poziom azotu mineralnego w glebie i wapna).

Ponadto, opcjonalnie można również zdefiniować strefy zarządzania polem (zwane też strefami zmiennego plonowania), co pozwoli uwzględnić prawdopodobne zróżnicowanie plonu uprawy, dla której tworzony jest Plan.

Utworzenie nowego Planu Nawożenia

1. Przejdź do zakładki Dziennik , dostępnej w górnym menu platformy
2. Utwórz nowe działanie precyzyjne poprzez kliknięcie przycisku „+”. Zostanie uruchomiony kreator działań precyzyjnych.

3. W nagłówku kreatora z rozwijanej listy wybierz „Plan nawożenia”.

Uzupełnianie treści Planu Nawożenia

Parametry ogólne

4. Nadaj tytuł Planu, co ułatwi późniejsze jego odnalezienie w zakładce Dziennik;
5. Wybierz pole uprawne z rozwijanej listy;
6. Jeżeli poniżej nazwy pola uprawnego nie wyświetliła się odpowiednia uprawa, wtedy wybierz odpowiedni sezon oraz roślinę z rozwijanej listy, która utworzyła się na podstawie wprowadzonego wcześniej płodozmianu,.
7. Wprowadź opis planu, czyli wszelkie uwagi go dotyczące, np. uzasadnienie parametrów, których wartości domyślne zmieniłeś.
8. Z rozwijanej listy wybierz składniki, które mają zostać uwzględnione przy tworzeniu planu nawożenia.
9. Poniżej napisu „Składniki” wyświetlona jest lista tych, które wybrałeś. Wyswietlony interfejs dotyczy pierwszego elementu listy, zaznaczonego pogrubioną czcionką. Klikniecie w inny element przeładowuje interfejs, co umozliwia edycję parametrów związanych z tym makroskładnikiem lub wapnowaniem. Dla każdego elementu postępuj według punktów 10-18.

Zapotrzebowanie uprawy na składnik

10. „Spodziewany plon” jest uzupełniany automatycznie na podstawie danych wprowadzonych razem z historią upraw. Ma on duży wpływ na cały Plan Nawożenia, ponieważ zapotrzebowanie na składniki odżywcze zależy przede wszystkim od jego wielkości.
11. „Zapotrzebowanie składnika” jest wyrażone w kilogramach czystego składnika na tonę plonu, i określa jaką wartość roślina potrzebuje do wytworzenia 1 tony nasion lub biomasy, w zależności od typu zdefiniowanej wcześniej uprawy. Wartość parametru dobierana jest automatycznie.
12. Parametr „Strefy zarządzania” jest opcjonalny i pozwala na przestrzenne zróżnicowanie oczekiwanego plonowania roślin w obrębie pola uprawnego na podstawie wcześniej opracowanych stref zarządzania (zwanych też strefami zmiennego plonowania). Zdefiniowane wcześniej w Platformie SatAgro strefy zarządzania polem są dostępne poprzez rozwijaną listę. Po wybraniu stref zarządzania, oprócz średniej wartości zapotrzebowania uprawy w składnik widoczny jest także zakres, który reprezentuje zmienność wynikającą z wybranych stref. Jak wspomniano wyżej, wysokość oczekiwanego plonu jest głównym czynnikiem kształtującym potrzeby nawozowe, dlatego zastosowanie stref zarządzania najczęściej powoduje, że ilość nawozu wymagana w różnych częściach pola będzie istotnie się różnić, co jednocześnie zbliży Plan do faktycznego zapotrzebowania uprawy na dany składnik. W praktyce opcja ta działa tak, że poziom plonowania w poszczególnych strefach pola obliczany jest poprzez przemnożenie zakodowanego w strefach zarządzania względnego plonowania (% średniej) przez oczekiwany średni plon (9).

Odliczenia

13. Zaznaczenie okienka „Odliczenia” spowoduje odblokowanie możliwości uwzględnienia  kilku czynników , które zmniejszają wstępnie oszacowane  zapotrzebowanie na składnik odżywczy.
14. W przypadku tworzenia Planu Nawożenia azotem, pierwszy element „Odliczeń” nazywa się „N z bobowatych / Liści roślin korzeniowych” (dotyczy azotu pozostawionego z uprawy roślin bobowatych w czystym siewie, mieszankach lub roślinach korzeniowych o wysokiej zawartości azotu w pozostawianych liściach), a w innych przypadkach są to „Resztki pożniwne”. Różnice te są związane z wymaganiami  Dyrektywy Azotanowej, i jednocześnie wynikają z dużej mobilności azotu, którego dostępność w postaci zmineralizowanej jest dodatkowo uwzględniona  w opisanym niżej punkcie 16. Natomiast w wariancie obliczeń P, K, Mg możliwe jest odliczenie składników wchodzących w skład resztek pożniwnych. Tutaj ilość składnika obliczana jest automatycznie na podstawie plonu przedplonu, stosunku nasion do resztek pożniwnych, składu resztek pożniwnych oraz współczynnika wykorzystania ich składników.
15. „Resztki z nawozu naturalnego” odnoszą się do zabiegów nawożenia przeprowadzonych przed rośliną przedplonową. Nawożenie wykonane po zbiorze przedplonu uznawane jest już jako nawożenie rośliny następczej, co można uznać za realizację tworzonego Planu Nawożenia.
16. „Suma odliczeń” (15) obliczana jest automatycznie i wyraża łączną ilość składnika możliwego do odliczenia od początkowo oszacowanego zapotrzebowania uprawy na ten składnik.

Zasobność gleby

17. Zaznaczenie okienka „Zasobność gleby” powoduje odblokowanie możliwości uwzględnienia tego istotnego czynnika kształtującego potrzeby nawozowe. Aktywuje się tabela, która dotyczy zasobności i kategorii gleby.
    W najprostszym, nieprecyzyjnym wariancie możliwe jest ręczne wprowadzenie kategorii gleby, na podstawie której, a także typu uprawy, zostanie przyjęta ilość azotu mineralnego. Wariant ten przydaje się kiedy nie ma dostępnego badania mineralnego azotu a na polu występuje jednolita gleba.
    Niemniej docelową funkcjonalność planu, obowiązkową w przypadku P, K, Mg i Ca, uzyskuje się po uwzględnieniu badań zasobności gleby, wcześniej zintegrowanych z platformą SatAgro i dostępne z rozwijanej listy „Badanie gleby”.
    W przypadku braku przeprowadzenia opcjonalnego pomiaru zawartości azotu, podczas planowania nawożenia tym składnikiem wybierz te same wyniki prób glebowych co w przypadku innych składników, a szacowane określenie azotu mineralnego zostanie przeprowadzone na podstawie założonych średnich zawartości składnika dla danej kategorii gleby. Następnie tak oszacowane wartości są również odejmowane od wstępnie oszacowanego zapotrzebowania uprawy w składnik odżywczy.
    W związku z wysoką mobilnością azotu mineralnego wyniki badań posiadają również współczynniki wykorzystania pierwiastka. W przypadku upraw ozimych efektywność N wynosi odpowiednio – 90%, a w przypadku upraw jarych – 60%.
    W przypadku planu dla P, K, Mg pod uwagę brane są odpowiednie korekty nawożenia w celu doprowadzenia zasobności gleby do optymalnego poziomu średniej zawartości danego składnika w środowisku glebowym. W przypadku tych składników, wyniki otrzymane na podstawie wcześniejszego bilansowania są mnożone przez odpowiednią korektę, wynoszącą od 150% przy bardzo niskiej zasobności gleby, do 50% przy bardzo wysokiej.

Zapotrzebowanie po odliczeniach

18. „Zapotrzebowanie po odliczeniach” pokazuje finalne oszacowanie zapotrzebowania uprawy oraz gleby w dany składnik odżywczy. Podane wartości wyrażane są w kilogramach na hektar, a także w przeliczeniu na średnią ilość składnika potrzebną do wyprodukowania jednej tony plonu. Warto je porównać z analogicznymi wartościami obliczonymi w dziale „Zapotrzebowanie uprawy na składnik”, jeszcze przed odliczeniami.

Utworzenie planu i jego realizacja

19. Po uzupełnieniu powyższych parametrów kliknij przycisk “Utwórz”. Po prawej stronie ekranu utworzy się mapa ukazująca zapotrzebowanie roślin na dany pierwiastek, z uwzględnieniem zróżnicowania przestrzennego. W tabeli nad mapą oraz na histogramie, znajdują się dodatkowe informacje dotyczące wygenerowanych stref, ich powierzchni w hektarach oraz procentowego udziału w stosunku do powierzchni całej działki.

Uwagi końcowe

Należy zwrócić uwagę, że obliczone zapotrzebowanie na czysty składnik nie uwzględnia efektywności nawozu. Efektywność jest zależna od typu nawozu i okoliczności przeprowadzenia zabiegów, dlatego jest ona jednym z parametrów modułu służącego do definiowania poszczególnych zabiegów nawożenia.

W przypadku każdego zabiegu utworzonego w okresie uprawy, której dotyczy utworzony Plan, platforma SatAgro informuje w jakim procencie realizuje on Plan, z uwzględnieniem założonej efektywności nawozu. Oprócz dotychczas dostępnych metod planowania zabiegów, istnieje też nowa metoda tworzenia zabiegu poprzez proste podanie pożądanego % realizacji planu. W takim wypadku zakres dawek przeliczany jest automatycznie, niemniej można go zmodyfikować.