01/24/2023
Prawidłowy płodozmian jest jedną z najważniejszych podstawowych technik w rolnictwie. Polega na zaplanowaniu uprawy różnych rodzajów roślin na tej samej działce na przestrzeni kilku lub kilkunastu lat. Przeważnie głównym celem praktyki jest wzbogacenie bioróżnorodności gleby oraz wzrost plonowania roślin w odpowiednim zmianowaniu.
Najważniejszymi zaletami prowadzenia roślin w odpowiednim płodozmianie są:
- Poprawa żyzności gleby: Poprzez uprawę, niektórych roślin zwiększamy zawartość materii organicznej w glebie, co za tym idzie zdolność do retencjonowania wody opadowej. Ponadto dzięki odpowiedniej rotacji upraw wprowadzamy do gleby, różne rodzaje resztek pożniwnych wzbogacając tym glebę oraz stwarzamy odpowiednie warunki do rozwoju pożytecznych mikroorganizmów.
- Zwalczanie szkodników i chorób: Dzięki odpowiedniej rotacji upraw, jesteśmy w stanie uniknąć wielu szkodników oraz chorób, które mogą być charakterystyczne dla danej rośliny. Poprzez wieloletnią uprawę tego samego gatunku, co roku przyciągamy na dane pole wiele szkodników oraz wprowadzamy do gleby zainfekowane resztki pożniwne. Poprzez poprawne następstwo roślin, grzyby oraz szkodniki z rośliny przedplonowej nie stanowią zagrożenia w poprawnym rozwoju uprawy.
- Zmniejszenie zużycia nawozów i pestycydów: Posiadając odpowiedni płodozmian, rolnicy mogą zmniejszyć zapotrzebowanie roślin na nawozy i pestycydy. Wiążę się to z zróżnicowanym systemem korzeniowym upraw, które penetrują glebę w innych warstwach gleby. Oznacza to, że niektóre rośliny są w stanie pobrać składniki odżywcze z głębokości, niedostępnej dla innego rodzaju uprawy. Dodatkowo rośliny bobowate są w stanie wiązać azot z powietrza do gleby, co zmniejsza zapotrzebowanie na nawozy azotowe.
Kilka praktycznych wskazówek
Należy pamiętać, że płodozmian musi być dostosowany do warunków lokalnych oraz potrzeb gleby i klimatu. Dlatego ważne jest, aby dokładnie zaplanować płodozmian i w razie potrzeby dokonać jego korekty. Zwykle płodozmian prowadzimy według następnych zasad:
- najpierw warto wykonać określenie liczby pól zgodnie ze strukturą zasiewów,
- dobrać właściwych gatunków do kompleksu glebowego,
- na pierwszym miejscu uprawa rośliny okopowej lub innej rośliny na oborniku,
- po roślinach okopowych nie planować uprawy roślin ozimych,
- zboża jare i ozime uprawiać przemiennie,
- rośliny o długim okresie wschodów i początkowo wolnym rozwoju sadzimy lub siejemy po roślinach ograniczających występowanie chwastów,
- udział roślin bobowatych powinien wynosić 25-33%,
- rośliny bobowate uprawiać minimum przez 1 rok,
- ze względu na tzw. zmęczenie gleb należy zaplanować następstwo roślin tak, aby na tym samym polu poszczególne gatunki rośliny nie występowały częściej niż; len co 6-7 lat, bobowate co 4-6 lat, buraki i rzepak co 4 lata, ziemniaki, strączkowe i owies co 3 lata, pszenica i owies co 2 lata,
- utrzymywać co najmniej 4-letnią przerwę w uprawie na danym polu tego samego gatunku lub gatunków roślin pokrewnych, co ogranicza występowanie specyficznych chorób i szkodników w takim stopniu, że nie powodują one strat gospodarczych.
Podsumowując, wybór właściwego płodozmianu jest bardzo ważną techniką rolniczą, która może poprawić żyzność gleby, kontrolować szkodniki i choroby oraz zmniejszyć zużycie nawozów i pestycydów.
Źródło: CDR Brwinów – Zasady Układania Płodozmianu 2020
